Disruptive technology, czyli nieoczywiste idee i technologie, które odmieniły nasze życie

Disruptive innovation czy disruptive technology to terminy, które nie mają polskiego odpowiednika, ale nie oznacza to, że nie pojawiły się i w naszej przestrzeni w ostatnim czasie. To nic innego, jak przełomowe innowacje w technologiach, które odmieniły nasze codzienne życie. Często w tak szybkim tempie, iż można było odnieść wrażenie, że świat za nimi nie nadążał, a co za tym idzie rzeczywistość i ramy prawne, z którymi przyszło im się zmierzyć w początkowej fazie.

Zanim przejdziemy do konkretnych przykładów takich innowacji, starszych czy nowszych, wyjaśnijmy sobie nieco szerzej, czym dokładnie one są. Przełomowe technologie, które pojawiły się do tej pory, często odmieniały funkcjonowanie istniejących systemów działania w różnych branżach, a przez to sposób prowadzenia firm i świadczenia usług przez przedsiębiorców, no i w rezultacie miały bezpośredni wpływ na nas, czyli konsumentów.

Konsumenci to oczywiście najważniejsze ogniwo w tych procesach, bo to czy zaczęliśmy korzystać z tych przełomowych technologii, decydowało o ich sukcesie. Co jeszcze ważne, ich wpływ w niektórych dziedzinach był na tyle silny, iż przełamywał początkowy opór rynku, a w szczególności zasiedziałych przedsiębiorców, którym nie podobała się konieczność zmian w ich funkcjonowaniu, a do których siłą rzeczy musieli się z czasem dostosować.

Tak więc, w głównej mierze tymi innowatorami były nowe firmy na rynku, czyli startupy, które swoimi innowacyjnymi technologiami podwyższały w istotny sposób jakość oferowanych do tej pory usług, ich dostępność i wygodę dla końcowych odbiorców, czyli nas, czyli konsumentów.

Czym się różni rewolucja od przełomu?

Pozostaje jeszcze nam odpowiedź na pytanie – czym nie były przełomowe technologie? Nie były nimi nawet samochody. Rewolucją tak, ale nie przełomową innowacją. O przełomie można było mówić dopiero przy rozpoczęciu masowej produkcji samochodów, a więc aż 30 lat po ich wynalezieniu. Rewolucją okazał się też telefon, ale przełomową technologią stał się, dopiero gdy przestał być dobrem luksusowym, a więc dobre kilkanaście dekad po wynalezieniu.
W naszym kraju było to kilkadziesiąt lat, z uwagi na uwarunkowania społeczno-polityczne.

Przenosząc to na obecne czasy, przełomową technologią, która odmieniła w istotny sposób nasze codzienne życie, był telefon komórkowy, a w szczególności później smartfony i internet mobilny, który pozwolił na pojawienie się kolejnych wielu przełomowych innowacji, służących nam do dziś.

Netlix jako motor przełomu?

Bez wątpienia przełomową innowacją w konsumpcji treści audio czy wideo było pojawienie się serwisów typu Spotify czy Netflix, które w dosłownie kilka lat zdominowały rynek muzyczny i filmowy. W miejsce dostępu do nielegalnych pozycji w sieci, w postaci torrentów czy ripowania legalnych nośników, zaczęliśmy korzystać z tych serwisów, bo zwyczajnie okazały się dużo wygodniejszą formą, za którą byliśmy skłonni płacić comiesięczną opłatę.

Według EUIPO (Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej), poziom piractwa w Europie w 2020 roku w porównaniu z rokiem 2017 spadł aż o ponad 30%, najwięcej w przypadku właśnie filmów i muzyki. To też dobry przykład innowacji, której początkowo mocny opór stawiały istniejące koncerny muzyczne i filmowe. W miejsce sprzedaży fizycznych nośników musiały przestawić swoje główne źródło finansowania na sprzedaż cyfrową. Opór ten był krótkotrwały, bo na przykład w naszym kraju już w 2020 roku sprzedaż cyfrowa przegoniła sprzedaż fizyczną i według danych ZPAV (Związek Producentów Audio Video) jest już tą dominującą.

Cyfryzacja w transporcie i współdzielone przejazdy

Przykładem innowacji w technologiach, które prześcignęły istniejącą rzeczywistość na świecie, był też Uber czy BlaBlaCar. Przewozy taksówkarskie i podróże autostopem znaliśmy od wielu lat, ale dopiero pojawienie się dedykowanych rozwiązań upraszczających te znane rozwiązania odmieniły zupełnie ten rynek. Jednocześnie jednak nie podążały za tym uwarunkowania prawne.

W wielu krajach Uber miał bardzo utrudnione początki przez opór branży taksówkarskiej, a liczne protesty i lobbing powodowały nawet zamknięcie lub zawieszenie działalności wirtualnych operatorów tych usług.

W Polsce zmiana ustawy o transporcie drogowym, zwana też potocznie „Lex Uber”, która to w końcu dopuszczała terminologię związaną z zamawianiem przewozów przez aplikację mobilną i sankcjonowała prawnie firmy typu Uber i Bolt, weszła w życie dopiero 1 października 2020 roku, a więc dopiero 6 lat po debiucie w Polsce.

Koniec papierosów, czyli cyfryzacja nałogu

Może nieco kontrowersyjną innowacją w technologiach było pojawienie się na rynku alternatyw do zwykłych papierosów w postaci podgrzewaczy do tytoniu czy e-papierosów. Kontrowersyjną, bo związaną z naszym zdrowiem, jednak w wielu krajach na świecie dostrzeżono już ich potencjał w walce z uzależnieniem od palenia zwykłych papierosów, w których to dochodzi do spalania tytoniu, wydzielającego znaczne ilości toksyn i karcynogenów (związków rakotwórczych) oraz substancji smolistych, a więc związków będących główną przyczyną śmiertelności wśród palaczy. Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, palenie papierosów jest dzisiaj najważniejszym czynnikiem utraty lat życia w zdrowiu i jest wskazywane jako największe zagrożenie dla polskiego zdrowia publicznego.

Alternatywy w postaci elektronicznych podgrzewaczy tytoniu mają stanowić jeden ze sposobów na walkę ze skutkami palenia zwykłych papierosów. Jest to możliwe dzięki temu, że w przypadku rozwiązań tego typu tytoń nie jest spalany tylko podgrzewany, więc w wydzielanym z nich aerozolu nie ma ciał smolistych, a liczba i stężenia trujących toksyn i związków rakotwórczych są kilkudziesięciokrotnie niższe niż w dymie z papierosa. W coraz większej liczbie krajów inhalatory tytoniu są polecane osobom, które chcą i próbowały zerwać już z nałogiem tytoniowym, ale niestety nieskutecznie. Oczywiście zdecydowanie najlepszym dla zdrowia sposobem jest rzucenie nałogu raz na zawsze.

Choć w niektórych krajach takich jak np. Wielka Brytania czy Czechy, alternatywy dla papierosów są brane pod uwagę jako narzędzie do walki z tym nałogiem, to w wielu innych w tym w Polsce – podobnie jak kiedyś było z Uberem – ten temat jest jak na razie ignorowany.

Zakupy online

E-commerce to rewolucja w handlu, ale przełomem były Paczkomaty InPostu, dziś standard wielu polskich miast i miasteczek.

E-commerce bez wątpienia zrewolucjonizował branżę handlową, jednak dopiero w przypadku pojawienia się Paczkomatów inPostu możemy mówić o przełomie w handlu internetowym. Automaty do odbierania towarów zakupionych w internecie pozwoliły konsumentom na prawdziwą wolność i wygodę w realizacji internetowych zakupów. Bez czekania w kolejkach w placówkach pocztowych czy specjalnego umawiania się z kurierami, mogli zadecydować kiedy i gdzie będą odbierać swoje zakupy z sieci.

Według raportu Gemiusa „E-commerce w Polsce 2021”, już dla 77% osób kupujących towary przez internet, najczęściej wybieraną formą dostawy są właśnie Paczkomaty InPostu. Rynek ten nieustająco rośnie, co potwierdziły nowe dane. Dzięki nowej analizie danych za rok 2021 pierwszy raz zobaczyliśmy, jak duży jest tak naprawdę rynek eCommerce w Polsce.

Po zsumowaniu firm działających całkowicie online hybrydowo oraz będących w trakcie transformacji do online’u, okazał się 5-krotnie większy, niż do tej pory zakładano i składa się na niego aż 250 tys.podmiotów.

– Co więcej, analizy zachowań konsumentów pokazują, że z roku na rok coraz większy odsetek Polaków dokonuje zakupów online. Ponadto wiele firm działających online (całkowicie lub hybrydowo) będzie się jedynie zwiększał – podsumowuje Rafał Gadomski, CEO Advox Studio.

To prawdziwy ewenement w historii wdrażania innowacji w naszym kraju. Wprawdzie trwało to też długo, bo prawie dekadę, ale na dziś możemy śmiało mówić o ogromnym sukcesie tego rozwiązania, niespotykanym nawet w skali światowej.