Zadbaj o swoje bezpieczeństwo w sieci – poradnik z okazji Europejskiego Miesiąca Cyberbezpieczeństwa

Najpopularniejszym hasłem w Polsce nadal jest 123456. Skończył się właśnie październik, czyli Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa (ECSM). Chcąc podsumować to, czego się nauczyliśmy, prezentujemy poradnik, jak zadbać o cyberbezpieczeństwo. Poświęć kilka godzin i zadbaj o swoją cyfrową tożsamość, bo odzyskiwanie twarzy w internecie może okazać się dużo bardziej czasochłonne.

Czytacie właśnie drugą część cyklu artykułów poświęconych cyberbezpieczeństwu. W pierwszej wyjaśnialiśmy, dlaczego trzeba zachować sceptycyzm w kwestii certyfikatów „poświadczających” jakość zabezpieczeń urządzeń elektronicznych. Czy jedna unijna naklejka nas uratuje?

Usuń konta na portalach, o których istnieniu zapomniałeś

Fora internetowe, fankluby muzyczne, księgi gości – w czasach przed Facebookiem zostawialiśmy swój ślad na licznych portalach. Bywaliśmy stałymi członkami społeczności MySpace i Last.fm albo tylko od czasu do czasu zostawialiśmy wpis w Księdze Gości na ulubionym blogu. Każdy z nas był aktywny w inny sposób, ale jedno jest pewne – bezmyślnie zostawialiśmy cyfrowy ślad, dzieląc się zdjęciami (Fotka.pl), opiniami o kosmetykach (wizaz.pl), a nawet personalnymi upodobaniami, gdy aktywnie działaliśmy na forum związanym z naszą pasją.

O większości z tych rzeczy dzisiaj nie pamiętamy, ale internet nie zapomina. Część z wypowiedzi nie pasuje do naszego profesjonalnego wizerunku, a jeśli byliśmy nastolatkami aktywnymi online – możliwe, że zostawiliśmy ślady, których teraz się wstydzimy. W ramach zadbania o swoje bezpieczeństwo w sieci – warto zrobić porządek i usunąć wszystkie stare konta, wpisy, komentarze.

Jak to zrobić, skoro o wielu z tych aktywności dziś nawet nie pamiętamy?

Niestety, to prawdopodobnie najtrudniejsze z zadań w tym poradniku. Musimy znaleźć wszystkie stare konta na portalach, w sklepach internetowych, na forach itd. Następnie zalogować się na nie i je usunąć.

Jak szukać? Pomogą nam wyszukiwarki internetowe, na przykład Google. Jeśli pamiętamy login, jakim lubiliśmy się posługiwać – możemy wrzucić go w wyszukiwarkę i ręcznie przejrzeć wyniki. Podobnie robimy ze wszystkimi adresami e-mail, których kiedykolwiek używaliśmy. Sprawdźmy też jakie hasła wyświetlają się w wynikach, gdy ktoś sprawdza nasze imię i nazwisko – możemy trafić na swoje stare wypowiedzi, z którymi nie chcemy być kojarzeni.

W zalogowaniu na portale pomoże oczywiście funkcja przypominania hasła. A przycisk umożliwiający usunięcie konta kryje się w różnych miejscach, poszukiwania warto rozpocząć od ustawień konta, profilu itd.

Ostatecznie zawsze możemy pisać do właścicieli portalu z żądaniem usunięcia naszych danych.

Usuń stare skrzynki pocztowe, by zadbać o swoje cyberbezpieczeństwo

Jak często sprzątasz swoją skrzynkę pocztową? A czy wiesz, że średnia emisja gazów cieplarnianych z jednego maila tekstowego to około 4 gramy – tak podaje Stowarzyszenie Program Czysta Polska? Mowa o emisji wynikającej z wysłania, odbioru, ale także przechowywania e-maila na skrzynce! Dla porównania przejechanie 1 kilometra pociągiem to 14 g na osobę. Każda zbędna wiadomość powinna być przez nas kasowana: każdy spam, reklama, nieaktualna wiadomość. Ze względów ekologicznych, ale nie tylko.

Kiedy ostatni raz zaglądałeś na swoje stare skrzynki mailowe? Czy wiesz, co tam jest? Jeśli ich nie używasz – usuń je! Każdy porzucony przez ciebie adres e-mail może być pożądanym narzędziem w ręku przestępcy. Wystarczy, że włamywacz zacznie wysyłać w twoim imieniu maile z wyłudzaniem danych lub pieniędzy do osób, z którymi mailowałeś z tego adresu.

Opcję usunięcia skrzynki razem z całą zalegającą na niej pocztą zwykle znajdziesz w ustawieniach poczty po zalogowaniu.

Jak zaktualizować aplikacje na komputerze i smartfonie?

Gdybym miała stworzyć listę najbardziej frustrujących rzeczy w aplikacjach komputerowych, na pewno w pierwszej piątce umieściłabym komunikat o niezbędnej aktualizacji. Pojawia się zwykle wtedy, gdy chcę szybko skorzystać z aplikacji i ostatnia rzecz, na jaką jestem gotowa, to czekanie, aż aplikacja się przeinstaluje.

Niestety, ciągłe klikanie przycisku „anuluj” przynosi więcej szkody niż pożytku! Dlatego, jeśli tak jak ja, ciągle odkładasz aktualizację na później, w ramach sprzątania komputera i smartfona, raz na jakiś czas przejrzyj oprogramowanie, którego używasz i zainstaluj wszystkie niezbędne aktualizacje. Dotyczy to między innymi programów tekstowych (na przykład LibreOffice), aplikacji graficznych oraz do montażu filmów (CapCut, Paint.net, Photoshop), przeglądarek internetowych (Microsoft Edge, Google Chrome, Mozilla Firefox), systemów operacyjnych (Android, Windows) i wszystkiego innego, co masz zainstalowane.

Jak to zrobić? Niestety – większość aplikacji wymaga ręcznego uruchomienia i znalezienia informacji o wersji oraz o dostępnych aktualizacjach. Na komputerze, jeśli informacja nie wyskoczy w oknie pop-up, możesz sprawdzić w pasku menu – aktualizacje często kryją się pod przyciskiem „pomoc”. Na smartfonie z systemem Android wejdź w Ustawienia/Aplikacje, a następnie nazwę wybranej aplikacji i „szczegóły aplikacji w sklepie”. Tam znajdziesz informację o tym, czy aktualizacja jest dostępna. To też dobry moment, by od razu usunąć wszystkie aplikacje, których nie używasz. Pamiętaj – każda niesprawdzona aplikacja jest potencjalną luką bezpieczeństwa i lepiej ją na nowo zainstalować, gdy znów będzie potrzebna.

Dlaczego właściwie aktualizacje są takie ważne? To proste: w aktualizacjach często znajdują się łatki bezpieczeństwa!

Dlaczego i jak zaktualizować sterowniki w komputerze?

Oprogramowanie komputera to nie tylko aplikacje, które widzimy na ekranie i używamy ich na co dzień. To także sterowniki – programy działające w tle, dbające o to, by wszystkie peryferia (głośniki, klawiatura, myszka, procesor, płyta główna i tak dalej) działały prawidłowo. Sterowniki należy aktualizować, by utrzymać sprawność i wydajność komputera, ale też z przyczyny omówionej w poprzednim akapicie – by załatać luki bezpieczeństwa.

Jak zaktualizować sterowniki w systemie Windows?

Istnieją specjalne programy, które czynią tę procedurę łatwiejszą, na przykład Driver Booster, Driver Easy Pro, IObit Driver Booster, Driver Max i wiele więcej. To jednak kolejny program, który musisz zainstalować.

System Windows posiada wbudowane narzędzia do aktualizacji sterowników. Aby ich użyć, wpisz w pasek szukania „Menedżer urządzeń”, a następnie klikaj każde kolejne urządzenie, przechodź do zakładki „Sterownik” i klikaj „Aktualizuj sterownik”.

Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety. Ręczna aktualizacja wymaga zdecydowanie więcej pracy niż użycie oprogramowania od zewnętrznej firmy. Z drugiej strony wiele profesjonalnych programów pomagających w aktualizacji sterowników jest częściowo płatna. Decyzja zależy od twojego czasu i preferencji.

Jak zadbać o cyberbezpieczeństwo? Regularnie zmieniaj hasło!

To chyba najczęściej powtarzana w sieci porada dotycząca cyberbezpieczeństwa – i jednocześnie prawdopodobnie najczęściej ignorowana. Zmieniaj hasła regularnie i nie używaj jednego hasła do wszystkich portali!

Każde hasło musi spełniać zasady bezpieczeństwa: składać się z wielkich i małych liter, cyfr i znaków specjalnych. Tymczasem według raportu mobirank.pl najpopularniejszymi hasłami w Polsce są: 123456, qwerty, zaq123wsx, 123456789, 12345, polska, 1234, lol123, mateusz, 111111. Na szczęście coraz więcej portali posiada system walidacji hasła i wymaga, by wybrane przez nas hasło spełniało zasady bezpieczeństwa.

A co, gdy hasło jest zbyt trudne do zapamiętania? Menedżery haseł wbudowane w przeglądarki są wygodną i w miarę bezpieczną opcją, pod warunkiem że chronimy je równie trudnym i unikatowym hasłem. Większość z nas korzysta z nich nieświadomie – wystarczy wejść w ustawienia przeglądarki (np. Edge, Chrome) i w opcję „hasła”, by zobaczyć, jak wiele z nich mamy zapisanych na komputerze.

Do każdej z przeglądarek internetowych logujemy się w inny sposób (na przykład Chrome wymaga konta Google, a Edge logowania za pomocą konta Microsoft). Właśnie to konto, którego użyliśmy do zalogowania w przeglądarce, jest naszym kontem głównym, odpowiedzialnym za przechowanie wszystkich zapisanych haseł.

Pamiętajmy jednak, że nie istnieje oprogramowanie idealne, a zasada ograniczonego zaufania jest niezbędna w sieci. Zadbać o cyberbezpieczeństwo musimy też we własnym zakresie. Każdy, nawet najlepszy program, może któregoś dnia zostać złamany przez hakerów.

Zapomniałem hasła i co dalej?! – jak przypomnieć hasło

Jak włamać się komuś na skrzynkę? Jedną ze wciąż popularnych opcji jest użycie „przypomnienia hasła”. Jeśli mamy tam wpięty numer telefonu lub alternatywną skrzynkę mailową – raczej jesteśmy bezpieczni. Sprawa ma się dużo gorzej, gdy korzystamy z opcji pytania pomocniczego.

Imię ukochanego zwierzaka, babci, dziadka, ulubionej piosenki z dzieciństwa, nazwisko panieńskie matki czy ulica, na jakiej mieszkałeś – to dane, które średnio wykwalifikowany przestępca zdobędzie z łatwością. Czy to przeglądając internet (kolejny powód, dla którego warto sprzątnąć stare ślady cyfrowe!), czy w trakcie rozmowy na potencjalnie zupełnie inny temat.

Dlatego jeśli tylko system pozwala – wybierzmy inną opcję niż pytanie pomocnicze! A jeśli to niemożliwe – wymyślmy pytanie, które wymaga od nas myślenia abstrakcyjnego. Nic nie stoi na przeszkodzie, by na pytanie o imię matki wpisać zdanie: „Wiem, jak zadbać o cyberbezpieczeństwo”.

Jak zadbać o cyberbezpieczeństwo? Krótki poradnik na początek

To tylko wąski wycinek aktywności, którymi możesz się zająć w wolny dzień, by w kilka godzin zwiększyć swoje cyfrowe bezpieczeństwo. Równie ważne jest też posprzątanie chmur i dysków zewnętrznych, włączenie uwierzytelniania dwuetapowego, wyrobienie dobrych praktyk, zasłonięcie kamerki, wyłączenie śledzenia, wyłączenie ciasteczek, regularne sprzątanie w mediach społecznościowych i wiele więcej. Próba spisania wszystkich zasad skończyłaby się napisaniem podręcznika, a nie oszukujmy się – tak, jak ciągle rozwija się branża IT i wiedza o cyberbezpieczeństwie, tak przestępcy znajdują coraz to nowe sposoby na zaszkodzenie obywatelom cyfrowego świata.

W Homodigital.pl zachęcamy do tego, by zadbać o swoje cyberbezpieczeństwo, regularnie dokształcać się i śledzić nowinki związanych z bezpieczeństwem. Zapraszamy też na stronę BezpiecznyMiesiac, na której znajdziesz więcej szczegółowych porad i wykładów dotyczących ochrony w różnych cyfrowych sytuacjach.

Autor zdjęcia: Deemerwha studio