Hejt oczami dziecka i rodzica. Jak pomóc dziecku, które padło ofiarą hejtu?

Większość z nas tego nie zrozumie, ale dla naszych dzieci świat wirtualny coraz częściej przeplata się z tym rzeczywistym. To daje ogromne możliwości rozwoju i chłonięcia świata, ale i rodzi zagrożenia. Jak dziecko, które na równi traktuje świat realny i wirtualny, ma obronić się przed atakiem w internetowymi medium bez granic i – wydawałoby się – bez zasad? W którym dokuczanie i znieważanie może być, o ile nie potrafimy odpowiednio zareagować, całkiem anonimowe? Dziś przedstawiamy hejt – jedno z największych zagrożeń wynikających z obecności młodzieży w internecie – oczami dziecka i rodzica

Z naszej perspektywy – rodziców, którzy w dzieciństwie nie byli w takim stopniu otoczeni nowymi technologiami – ciężko jest zrozumieć dziecko, które, wychowane w świecie nowych mediów, traktuje świat cyfrowy i zdobyte tam doświadczenia jako równorzędne z rzeczywistością. No bo co z tego, że ktoś się na nasze dziecko obraził na Facebooku, zbanował, czy zablokował? Albo że ktoś coś niemiłego napisał na wallu (i to często jeszcze anonimowo). Dla nas to „tylko internet”. A dla dzieci – „aż internet”.

Facebook, Instagram, Snapchat, Youtube to środki komunikacji dla młodych ludzi, które są już tak powszechne, jak niegdyś dla nas tradycyjny telefon stacjonarny, czy kontakt „twarzą w twarz”. Większość rzeczy ważnych w życiu dziecka dzieje się w internecie na równi ze światem offline.

————–

Ten tekst jest częścią cyklu edukacyjnego Homodigital.pl, który realizujemy wspólnie z firmą ubezpieczeniową AXA. Więcej informacji w stopce pod artykułem

—————

Gdy świat cyfrowy miesza się z rzeczywistością

Znajomości zdobyte w szkole, podczas wakacji, przenoszą się do mediów społecznościowych. Wymiana doświadczeń, zdobywanie wiedzy o świecie, rywalizacja, kształtowanie opinii – do tego wszystkiego dzieci wykorzystują sieć w dużo większym stopniu, niż my.

U dzieci świat cyfrowy zaciera się z realną rzeczywistością. Tak elastyczna granica powoduje, że dziecko równie silnie odczuwa nieprzyjemne wydarzenia – jak np. hejt ze strony kolegi lub koleżanki – w rzeczywistości, jak w internecie. Gdy w naszym świecie internet jest tylko rozrywką, dla dziecka jest ważną częścią życia.

Hejt oczami dziecka

Hejt to postać przemocy psychicznej w wirtualnej wersji, jednak nie mniej szkodliwej. Jego objawy są porównywalne do przemocy psychicznej w kontakcie bezpośrednim.

Dziecko, które doświadczyło hejtu, zazwyczaj nie zgłasza się po pomoc do swojego opiekuna, często odczuwa wstyd i lęk, próbuje sobie poradzić z problemem tak, jak potrafi.

Zazwyczaj nadchodzi jednak moment, kiedy dziecko zaczyna emocjonalnie nie radzić sobie z problemem i dzieli się obawami ze swoim rówieśnikiem, a on najczęściej przekazuje informacje swoim rodzicom. I tak, po nitce do kłębka, informacja dociera do Ciebie – rodzica jako ostatniego ogniwa w tym całym procesie.

Jak tego uniknąć? Jak dziecko odczuwa hejt i jakie są jego symptomy? Czy można łatwo zauważyć, że dziecko „przypięte” do internetu, jest obiektem hejtu?

Zobacz klip wideo, w którym psycholog Magdalena Chorzewska opowiada o tym, jak radzić sobie z hejtem

Jak dziecko odczuwa hejt?

Co trzeci nastolatek przynajmniej raz w roku spotyka się z mową nienawiści skierowaną w swoją stronę.

Hejt działa długofalowo, najpierw dziecko zaatakowane czuje lęk i wstyd, później nieleczony problem prowadzi do zaburzeń depresyjnych, lękowych i dalszych negatywnych w skutkach konsekwencji.

Niestety jest również jedną z przyczyn samobójstw u nastolatków.

Jakie sygnały w zachowaniu dziecka mogą nam podpowiedzieć, że coś złego się dzieje?

• Problemy ze snem – dziecko miewa nocne koszmary, może się pojawić nocne moczenie.
• Częste zmiany nastroju – dziecko staje się agresywne, płaczliwe albo wręcz przeciwnie – apatyczne.
• Problemy z jedzeniem – dziecko je kompulsywnie lub całkowicie traci apetyt.
• Utrata zainteresowania – dziecko traci zainteresowanie dotychczasowym hobby.
• Brak życia społecznego – dziecko traci zainteresowanie kontaktami z rówieśnikami.
• Unikanie szkoły – dziecko, które dotychczas cieszyło się na wyjście do szkoły zaczyna wymyślać powody, które pozwolą mu zostać w domu.
• Choroby o nieznanej genezie – stres wywołuje choroby autoimmunologiczne, początkowo są to bóle głowy i brzucha, które występują bez wyraźnych przyczyn.

Zazwyczaj dziecko odczuwa minimum jeden z powyższych symptomów. Warto (o czym każdy psycholog przypomina) zadbać o bliską relację z dzieckiem, wówczas z pewnością zauważysz, kiedy zacznie dziać się „coś złego”.

Dlaczego dziecko nie zwraca się do rodzica po pomoc?

Większość rodziców uważa, że ma na tyle dobry kontakt z dzieckiem, że w takiej sytuacji dziecko zgłosiłoby się do nich z problemem natychmiast, jednak jak pokazują statystyki, większość dzieci milczy. Dlaczego dziecko nic nie mówi?

Hejt jest odmianą przemocy psychicznej, w takiej sytuacji zazwyczaj zarówno dziecko, jak i człowiek dorosły ma poczucie winy. Dodatkowo pojawia się wstyd, że skierowany atak jest słuszny, a słowa upokorzenia są prawdą. To silne emocje, które powodują, że dziecko zamiast ofiary czuje się winowajcą, boi się, że to samo pomyśli o nim rodzic, że nie zrozumie i wyciągnie oskarżenia tak jak hejter.

Dziecko czuje, że nie może nikogo prosić o pomoc, bo zostanie postawione w roli donosiciela i wykluczone z grupy rówieśników. Z pozoru wydaje się to absurdalne, ale tak myśli zarówno dziecko, jak i dorosły człowiek, który stał się ofiarą przemocy psychicznej.

Obawa przed poniżeniem, wyśmianiem i obarczeniem odpowiedzialnością – oraz przed opinią, że nie potrafimy sobie sami radzić w życiu – skutecznie blokuje dziecku mowę, nawet przy jak najlepszych relacjach z rodzicem.

Długofalowe skutki doświadczania hejtu

Negatywne sytuacje z dzieciństwa, szczególnie przemoc psychiczna, której odmianą jest hejt, nierozwiązane właściwie niosą za sobą długofalowe konsekwencje dla dojrzewającego nastolatka, a następnie dojrzałego już człowieka. Dlatego ważne jest, żeby dziecka z tym doświadczeniem nie zostawić samego i pomóc mu na tyle, na ile jest to możliwe.

Taka osoba w późniejszych etapach życia boryka się z problemami emocjonalnymi: epizody depresyjne, autoagresja, napady lękowe, brak pewności siebie. Ofiary przemocy psychicznej w większości przypadków nie wchodzą w bliższe relacje, boją się podejmować jakichkolwiek wyzwań, decyzji w obawie przed porażką i oceną, nie wierzą w siebie.

Zdecydowanie wcześniejsza reakcja i pomoc ze strony najbliższych, pomoc psychologiczna mogłaby uchronić ofiarę przed zmaganiem się z tak ciężkimi problemami w przyszłości.

Warto również wspomnieć, że często osoby, które w przeszłości były hejtowane w wyniku nieradzenia sobie z problemami, same po czasie zaczynają hejtować innych.

Stagnacja, brak perspektyw rozwoju, porównywanie się do innych, a z drugiej strony blokada psychiczna powoduje, że niegdyś ofiara hejtu sama zaczyna wykorzystywać hejt do obrony, zabezpieczenia się przed atakiem innych osób.

Dlatego tak ważne jest uczenie dzieci, jak mogą radzić sobie z emocjami, z przebytym hejtem, pomoc dziecku w procesie dojścia do równowagi po tak traumatycznym zdarzeniu.

Hejt oczami rodzica

Jeśli dziecko zgłosiło się do Ciebie po pomoc samo, to świetnie. Jest to bardzo trudny krok, na który większość dzieci się nie decyduje, to również świadczy o ogromnym zaufaniu, jakie dziecko w Tobie pokłada.

Jednym z najtrudniejszych procesów jest przełamanie wstydu przez dziecko i zgłoszenie problemu osobie dorosłej. Teraz jedyne, co musisz zrobić to wysłuchać dziecka i udzielić mu odpowiedniej pomocy.

Zobacz ten klip:

Jak rozmawiać z dzieckiem, które padło ofiarą hejtu?

Przede wszystkim wysłuchaj, co dziecko ma do powiedzenia, nie przerywaj mu. Pokaż dziecku, że rozumiesz je. Spróbuj powtórzyć, to co powiedziało, żeby upewnić się, że wszystko dobrze zrozumiałeś.

Zapewnij dziecko, że jesteś po jego stronie i że bardzo je kochasz. Powiedz, że nie pozwolisz, żeby ktoś je krzywdził. Pozwól dziecku przeżyć emocje, jakie w nim siedzą, może to być płacz, złość, ogromny smutek, powiedz np.

„Chciałbym Ci pomóc, jak najlepiej umiem, widzę, że ta sytuacja bardzo Cię zabolała i pamiętaj, że bardzo Cię kocham i jestem po Twojej stronie”.

Absolutnie nie zachęcaj dziecka do odwetu. Agresja budzi agresję i to normalne, że dziecko może chcieć się bronić w taki sposób, w jaki zostało zaatakowane. Ale to tylko napędzi spiralę. Pokaż dziecku w tej sytuacji wsparcie i nazywaj emocje.

„Rozumiem, że w takiej sytuacji ciężko się obronić, wiem, że może Ci być przykro, że to boli. Ale odwet nic nie zmieni, ani nie zatrzyma”

Absolutnie nie umniejszaj emocji dziecka, nie trywializuj problemu. Z Twojej perspektywy hejt w internecie może się wydawać błahostką, ale dla dziecka to bardzo ważna i raniąca kwestia. W takiej sytuacji możesz dziecko do siebie łatwo zniechęcić, przez co już nigdy nie poprosi Cię o wsparcie.

Nie atakuj słownie hejtera, dziecko naśladuje rodzica, przez co w takiej sytuacji samo może wejść w rolę oprawcy w przyszłości. Spróbuj dziecku wytłumaczyć zjawisko hejtu oraz postawę dziecka, które hejtowało. Najprawdopodobniej dziecko to samo doświadcza agresji i to jego sposób na wyładowanie złości.

Wyjaśnij dziecku, że słowa hejtu nie są prawdą, że to tylko opinia wygłoszona tylko po to, żeby dokuczyć dziecku. Doceń otwartość dziecka,

„Dziękuje, że powiedziałeś mi o czymś tak trudnym dla Ciebie. Zostałeś zaatakowany, a nikt nie ma prawa krytykować Cię w taki sposób. Hejter użył słów, które ranią. Ma prawo do wyrażenia własnej opinii, ale bez oceniania Ciebie jako osoby”

Gdzie szukać pomocy, gdy nasze dziecko zetknie się z hejtem?

Pamiętaj, żeby nie zostawiać problemu bez podjęcia dalszych kroków, które zmuszą hejtera do zaprzestania działań. Jeśli dziecko hejtuje to bez ingerencji prawdopodobnie taka sytuacja będzie się ciągnąć dalej.

Zgłoś sprawę do pedagoga szkolnego, do wychowawcy i – jeśli uważasz, że to konieczne – oczywiście możesz sprawę zgłosić również na policję. Hejt w Polsce jest karalny.

Jeśli widzisz, że dziecko nadal mocno przeżywa przemoc psychiczną, jakiej doświadczyło, to koniecznie zgłoś się z dzieckiem do psychologa. Warto w takiej sytuacji spotkać się ze specjalistą razem z dzieckiem. W ten sposób pokażesz swoje wsparcie i dziecko poczuje, że może na Ciebie liczyć.

Zobacz ten klip:

Czy dziecko można uodpornić na hejt?

Najprostszym antidotum jest zbudowanie w dziecku poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości. Dzięki temu żaden hejter nie będzie w stanie zburzyć wiary dziecka w to, że jest wartościowe. Ucz dziecko empatii, pokazuj przykłady prawidłowych zachowań. To pokaże dziecku, jak można prawidłowo wyrażać emocje i pozwoli uniknąć wejścia w rolę hejtera po przebytej traumatycznej sytuacji.

Zachęcaj dziecko do przebywania w środowisku offline, do budowania relacji poza światem mediów społecznościowych, nakłaniaj dziecko do rozwijania swoich pasji. Do znalezienia nowych zainteresowań, do uprawiania sportów grupowych.

Dobrym rozwiązaniem jest również nakłonienie dziecka do pomagania innym. Być może wspólny wolontariat, to pokaże mu, czym jest empatia i jak prawidłowo budować relacje z ludźmi.

Jakie kroki prawne można podjąć w stosunku do hejtera?

Nie widzisz innego wyjścia i chcesz zgłosić sprawę na policji? Oczywiście możesz to zrobić. Spróbuj najpierw jednak dać hejterowi szansę, jeśli to dziecko to być może wystarczy spotkanie z pedagogiem szkolnym i rodzicami dziecka. Zalecane jest również zorganizowanie przez szkołę specjalnych warsztatów opisujących problem hejtu i sposoby rozwiązywania konfliktów.

Co, jednak gdy powyższe metody nie przynoszą efektów?

Hejt w Polsce według kodeksu karnego jest przestępstwem – zniesławienie, znieważenie i ściganie innej osoby, znieważenie drugiej osoby z powodu jej przynależności rasowej, etnicznej, wyznaniowej podlega art. 216 § 5 K.k. – przestępstwo z oskarżenia prywatnego (złożony osobiście za sprawą pokrzywdzonego).

Czym jest znieważenie, które jest główną domeną hejtu? To ubliżenie innej osobie z użyciem gestu lub zwrotu powszechnie odbieranego za wulgarny, obraźliwy, upokarzający i naruszający godność pokrzywdzonego.

Jakie konsekwencje prawne grożą hejterowi? Osoba, która dopuściła się znieważenia, lub zniesławienia z użyciem środków masowego przekazu, może podlegać karze grzywny, a nawet pozbawienia wolności do roku. Sąd może też orzec odszkodowanie dla pokrzywdzonego za poniesione straty moralne.

——————-

ZAPROSZENIE:

Ten tekst jest częścią cyklu edukacyjnego Homodigital.pl, który realizujemy wspólnie z firmą ubezpieczeniową AXA. Oferuje ona m.in. ubezpieczenie szkolne z opcją pomocy, gdyby nasze dziecko stało się ofiarą hejtu w internecie i prowadzi akcję #maszmocnahejt. Uwierzcie, paść ofiarą hejtu jest dużo bardziej prawdopodobnym ryzykiem, niż być ofiarą nieszczęśliwego wypadku w szkole, którego najbardziej się obawiamy, zawierając umowę ubezpieczenia szkolnego.

Podstawowym świadczeniem firmy w ramach ochrony na wypadek hejtu jest tzw. ochrona prawna. To możliwość skorzystania z pomocy prawnika. Suma ubezpieczenia wynosi 15.000 zł. Można „uruchomić” tę pomoc w sytuacji naruszenia dobrego imienia lub prawa do prywatności naszego dziecka w sieci. AXA pokryje koszt adwokata lub radcy prawnego, opłaty sądowe oraz – co jest bardzo ważne – eksperta-informatyka. On pomoże usunąć z internetu hejterskie treści. Często to właśnie jest najtrudniejsze zadanie: sprawca hejtu przeprasza i żałuje, ale co z tego, jeśli efekty jego poczynań wciąż straszą w sieci?

Ubezpieczenie szkolne z opcją ochrony na wypadek hejtu w Internecie możecie kupić całkowicie zdalnie. Wystarczy kliknąć ten link i wypełnić formularz oraz opłacić składkę. Ta opcja naprawdę może się przydać.  

Osoby, które hejtują oraz ich rodzice muszą wiedzieć, że nie są pod ochroną, nawet jeśli mają ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym.

Ubezpieczyciele wyłączają bowiem odpowiedzialność za szkody osobowe spowodowane umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa (bo hejt jest czymś umyślnym) oraz spowodowane podczas usiłowania lub popełnienia przestępstwa (a hejt to przestępstwo).

Prawnik może być potrzebny choćby do tego, żeby – w ramach szybkiej reakcji na hejt, którego ofiarą padnie nasze dziecko – uświadomić to wszystko rodzicom dziecka, które jest sprawcą nieprzyjemnych czynów w sieci.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat hejtu w internecie – jak się przed nim bronić, jak ograniczać skutki i co zrobić, jeśli to twoje dziecko hejtuje – zajrzyj na tę stronę, znajdziesz tu kompendium wiedzy o hejcie w sieci